Verbindend toezichthouden: van verticaal naar horizontaal toezicht
Zomaar een willekeurige gemeentelijke projectgroep “transitie WMO” van een grote stad op maandagmiddag. De focusgesprekken met medewerkers uit de wijkteams stemmen niet vrolijk.
Onduidelijkheid troef, veel extra administratie, lastige dilemma’s voor de medewerkers van al die maatschappelijke organisaties. Wel of geen vrijwilligers betrekken, wel of niet overdragen van zorg en cliënt, wel of niet registeren in twee systemen. De neiging bestaat om het te scharen onder het kopje “het moet zich nog wat zetten” als de vraag komt:
“Wat doen de organisaties van die professionals zelf met die dilemma’s………?”
Het antwoord is: “Niets!”
“Medewerkers geven aan dat ze het zelf oplossen. Als ze het wel intern aankaarten volgt er in het gunstigste geval na lange tijd een richtlijn die de plank misslaat en belast in plaats van ontlast.”
Naar huis rijdend bedenk ik me wat dit voor het toezichthouden op maatschappelijke organisaties in deze tijd moet betekenen. Een tijd waarin we veel met elkaar uit te zoeken hebben. Niet zozeer, of alleen, met directe collega’s, maar juist ook met die ander. Die medewerker van die andere organisatie, die ambtenaar, die mantelzorger, die vrijwilliger, die projectmedewerker.
Wat kun je dan de plank misslaan als je door een verticale trechter de systeemwereld inkijkt. Wat voelt die medewerker zich dan eenzaam en onbegrepen.
En wat loopt je organisatie dan grote risico’s.
Op inefficiënties, op uitval van medewerkers, op ontevreden stakeholders, en uiteindelijk op het losraken van de context en het verliezen van positie.
De dilemma’s van de medewerkers zijn de dilemma’s van de organisatie, en daarmee ook van de toezichthouder. Juist in het delen van het zoekproces, twijfels, worstelingen zit de ontwikkeling, de adaptatie aan een veranderende context.
Maar hoe houd je toezicht op een zoekproces? Niet alleen door je hierover te laten rapporteren, maar vooral door actief in het zoekproces te participeren en je eigen twijfels, overwegingen, kennis en ervaring in al zijn kwetsbaarheid te delen met betrokkenen binnen en buiten de organisatie.
Dit levert niet alleen de raad van toezicht diepgaand inzicht op in de vitaliteit van de organisatie, het geeft de medewerkers en andere betrokkenen bovendien heel waardevolle aanvullende inzichten om de gewenste antwoorden te vinden die hun effectiviteit en daarmee hun eigenwaarde versterkt.
Cruciaal in dit nieuwe tijdperk van horizontaal organiseren waar iedere medewerker een ambassadeur voor zijn of haar organisatie is.
En hoe wezenlijk is de rol van de toezichthouder als horizontaal verbinder, en wat geeft die nieuwe rol veel voldoening!